W odpowiedzi na dynamicznie zmieniającą się sytuację na polskim i międzynarodowym rynku pracy Sejm w dniu 17 listopada 2021 r. przyjął nowelizację ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw, która zmienia m.in. ustawę o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
Przepisy dotyczące zatrudniania cudzoziemców
Od początku pandemii, która zaczęła się w 2020 roku, znacząco zmieniła się sytuacja w naszym kraju jeśli chodzi o pracę cudzoziemców i migrantów ekonomicznych. Do tej pory pracowali oni w Polsce raczej krótkoterminowo – nie dłużej niż kilka miesięcy. Teraz ten okres zauważalnie się wydłużył.
W odpowiedzi na sytuację pandemiczną polski rząd wdrożył rozwiązania, które pozwalają cudzoziemcom zostać na dłużej w naszym kraju i tu pracować. Jednak te regulacje (zawarte w tzw. ustawach covidowych) są tymczasowe, a sytuacja na rynku wymaga długotrwałych zmian w polskim prawie, ponieważ cały czas rośnie zapotrzebowanie na pracowników z zagranicy.
Dlatego też polski rząd zdecydował się na wprowadzenie zmian w ustawie o cudzoziemcach. Czego możemy spodziewać się po znowelizowanej ustawie?
Ułatwione przedłużanie pobytu i zatrudnienia cudzoziemców
Przede wszystkim czekają nas ułatwienia, które mają skłonić cudzoziemców do częstszego wnioskowania o pobyt tymczasowy i stały. Znowelizowana ustawa zakłada ponadto częściową digitalizację procesu, co będzie stanowiło dużą pomoc zarówno dla cudzoziemców, jak i zatrudniających ich przedsiębiorców.
Jedną z wielu zaproponowanych zmian jest – i tutaj cytat z projektu – „rezygnacja z wymogu posiadania przez cudzoziemca zapewnionego miejsca zamieszkania oraz wymogu posiadania źródła stabilnego i regularnego dochodu”. W nowej wersji Ustawy o cudzoziemcach będzie to jedynie wymóg otrzymywania wynagrodzenia w kwocie nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę w Polsce.
Co to oznacza w praktyce? Znika obowiązek dostarczania do urzędów umów najmu lub potwierdzeń własności nieruchomości. Nie będzie też konieczności weryfikacji sytuacji majątkowej cudzoziemca.
Wszystko to pozwoli skrócić proces niezbędny do wydania zezwolenia na pobyt i pracę. Z drugiej strony, w mocy pozostaje konieczność zdobycia i utrzymania zatrudnienia (co ma potwierdzać spisana z pracodawcą umowa) i wykazywania chociaż minimalnego wynagrodzenia każdego miesiąca (kwota, którą należy wykazać, będzie zależna od daty złożenia wniosku).
Rozszerzenie katalogu okoliczności niewymagających zmiany zezwolenia
Do niedawna nawet awans cudzoziemca w pracy wymagał zmiany zezwolenia, co wiązało się z szeregiem komplikacji, przede wszystkim z ponownym złożeniem wniosku. Obecnie lista okoliczności, które nie wymagają takiej zmiany, zostanie rozszerzona, co ułatwi rozwój zawodowy obcokrajowców pracujących w Polsce.
Dłuższe terminy ważności oświadczeń o powierzeniu wykonywania pracy
Do niedawna ważność takiego oświadczenia wynosiła zaledwie 6 miesięcy w ciągu roku. Obecnie, w ramach tzw. procedury uproszczonej dla obywateli Ukrainy, Białorusi, Rosji, Armenii, Gruzji i Mołdawii okres ten zostaje wydłużony do 24 miesięcy i będzie dotyczyć także osób spoza tych sześciu wymienionych państw. Zmiana ta z pewnością ułatwi życie przedsiębiorcom, ale też urzędnikom.
Dodatkowo zlikwidowany zostanie przepis mówiący o tym, że po przepracowaniu wspomnianych 6 miesięcy na oświadczenie, cudzoziemiec musi odczekać kolejnych 6 miesięcy przed ponownym podjęciem pracy na takiej samej podstawie. W praktyce oznacza to zmianę pracy obcokrajowców z rotacyjnej i krótkookresowej na stałą i długookresową.
Urzędy będą miały mniej czasu na rozpatrywanie spraw
Kolejna ważna zmiana, o której należy wspomnieć, to „wprowadzenie szczególnych 60-dniowych terminów załatwienia sprawy udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy w pierwszej instancji liczonych w sposób szczególny, od momentu, w którym wszystkie braki formalne wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy zostały uzupełnione”.
Do niedawna, na takie zezwolenie trzeba było czekać nawet 90 dni i dłużej (termin ten nie zawsze był przestrzegany), co zniechęcało obcokrajowców do aplikowania o wydanie tzw. karty pobytu. Teraz okres ten jest skrócony do zaledwie dwóch miesięcy (liczonych od daty złożenia wniosku lub od momentu uzupełnienia braków formalnych).
Równolegle w projekcie ustawy pojawił się zapis mówiący o „wprowadzeniu szczególnych, 6-miesięcznych terminów załatwienia sprawy udzielenia zezwolenia na pobyt stały oraz zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej liczonych w sposób szczególny, od momentu, w którym wszystkie braki formalne wniosku o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy zostały uzupełnione”.
To znowu krok we właściwym kierunku. Obecnie w niektórych urzędach wojewódzkich trzeba czekać nawet kilka lat na wydanie zezwolenia na pobyt stały lub tzw. karty rezydenta.
Więcej czasu na zgłoszenie zatrudnienia cudzoziemca
Wśród przegłosowanych poprawek znalazła się równie ta, wprowadzającą ułatwienie dla pracodawców dotyczące wydłużenia okresu na poinformowanie powiatowego urzędu pracy o rozpoczęciu pracy przez cudzoziemca z 1 do 7 dni. Dzięki tej zmianie pracodawcy oraz urzędy będą miały teraz więcej czasu na dopełnienie niezbędnych formalności po zatrudnieniu cudzoziemca.
Kiedy zmiany wejdą w życie?
Przyjęta przez Sejm nowelizacja trafi do Senatu. Projekt przewiduje krótkie vacatio legis – wejście w życie zmian ma nastąpić po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia nowelizacji w Dzienniku Ustaw. Najbardziej prawdopodobne jest wejście w życie nowych przepisów w I kwartale 2022 roku.
Musimy cały czas pamiętać, że liberalne prawo dotyczące zatrudniania obcokrajowców to najmocniejszy argument, jaki ma Polska w walce o emigrantów zarobkowych, którzy przecież mogą wybierać rynki zachodnie, gdzie zarobią nawet kilka razy więcej niż w naszym kraju.
