Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Jeszcze w tym tygodniu w ekspresowym trybie specustawą zająć się ma Sejm, a potem Senat.
Legalny pobyt przez 18 miesięcy, przyznany PESEL i profil zaufany
Projekt zakłada, że pobyt każdego obywatela Ukrainy, który po 24 lutego br. wjechał legalnie do Polski i chce w niej pozostać, będzie legalny przez okres 18 miesięcy licząc od tej daty. Nie dotyczy to m.in. osób posiadających zezwolenie na pobyt stały czy status uchodźcy. W trakcie pobytu zostanie im przyznany numer PESEL, utworzony też zostanie automatycznie profil zaufany wraz z numerem telefonu komórkowego uchodźcy. Najważniejsze dane identyfikacyjne takiej osoby mają być wprowadzone do publicznej aplikacji mobilnej mObywatel. Jeśli obywatel Ukrainy opuści nasz kraj na okres powyżej miesiąca, to utraci swój status wynikający ze specustawy. (…)
Świadczenia pieniężna dla świadczących pomoc
Specustawa przewiduje też świadczenia pieniężne dla osób czy podmiotów, które zdecydowały się przyjąć ukraińskich uchodźców pod swoje dachy. Do tego konieczna będzie umowa zawarta z gminą na okres 60 dni. Okres ten będzie mógł być przedłużony „w szczególnych przypadkach”. Rząd określi w rozporządzeniu maksymalną wysokość świadczenia oraz warunki jego przyznawania (wcześniej premier Morawiecki mówił o kwocie 40 zł dziennie na uchodźcę). W projekcie mowa jest także o jednorazowym świadczeniu pieniężnym w wysokości 300 zł na osobę, przeznaczonego na „utrzymanie, w szczególności na pokrycie wydatków na żywność, odzież, obuwie, środki higieny osobistej oraz opłaty mieszkaniowe”. Wniosek o jego wypłatę składać się będzie w ośrodku pomocy społecznej. (…)
Ułatwienia w zatrudnianiu Ukraińców
Zgodnie z zapowiedziami specustawa ma ułatwić zatrudnianie Ukraińców. W przypadku zatrudnienie legalnie przebywającej w naszym kraju osoby wystarczy, że pracodawca powiadomi w ciągu 7 dni właściwy urząd pracy. Minister pracy może określić, w drodze rozporządzenia, liczbę obywateli Ukrainy, których pracodawca może zatrudnić. Liczba ta ma być ustalona „w stosunku do liczby wszystkich osób, którym ten podmiot powierza wykonywanie pracy, kierując się względami bezpieczeństwa państwa i porządku publicznego, ochroną lokalnych rynków pracy oraz zasadą komplementarności zatrudnienia cudzoziemców w stosunku do obywateli polskich”. Ukraińcy, których pobyt w Polsce zostanie zalegalizowany na mocy szykowanej ustawy lub ustawy o cudzoziemcach, mogą podejmować i wykonywać działalność gospodarczą w naszym kraju, na takich samych zasadach jak obywatele polscy – pod warunkiem uzyskania przez taką osobę numeru PESEL. Obywatel Ukrainy będzie mógł otrzymać zezwolenie na pobyt czasowy – na tej podstawie będzie uprawniony do wykonywania pracy w Polsce bez konieczności posiadania zezwolenia na pracę.
Prawo do świadczeń
Ukraińskim uchodźcom, zgodnie z zapowiedziami, przysługiwać będzie prawo do świadczeń rodzinnych, wychowawczych, świadczenia „dobry start” czy rodzinnego kapitału opiekuńczego (jeżeli zamieszkuje z dziećmi na terytorium RP). Aby zaopiekować się dziećmi do lat 3, gmina będzie mogła utworzyć żłobek lub klub dziecięcy w lokalu na uproszczonych zasadach, tj. bez spełnienia niektórych warunków określonych w ustawie z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (chodzi np. o spełnienie wymagań przeciwpożarowych, co potwierdza się decyzją komendanta Państwowej Straży Pożarnej). Minister sprawiedliwości, w drodze zarządzenia, określi też zakłady poprawcze i schroniska dla nieletnich, które zostaną użyczone władzom samorządowym na potrzeby pomocy obywatelom Ukrainy jako tymczasowe miejsca zakwaterowania.
Ukraińcom uciekającym przed wojną zapewniona ma być także bezpłatna pomoc psychologiczna (finansowane miałoby to być z budżetów samorządów, choć niewykluczone jest dofinansowanie z budżetu państwa), pomoc żywnościowa w ramach Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym czy dostęp do opieki medycznej na zasadach podobnych co Polacy (z wyłączeniem np. leczenia uzdrowiskowego). Koszty świadczeń rozliczać ma NFZ, a całość finansowana będzie w ramach dotacji celowej z budżetu państwa – w części, której dysponentem jest minister zdrowia.
Szykowana regulacja dotyka też kwestii obowiązku szkolnego dla ukraińskich dzieci. I tak np. w roku szkolnym 2021/2022 w szkole, gdzie utworzono dodatkowy oddział dla takich dzieci, nauczycielowi – za jego zgodą – będą mogły być przydzielone ponadwymiarowe godziny. Na stanowisku pomocy nauczyciela będzie można zatrudnić osobę, która nie posiada polskiego obywatelstwa, o ile posiada znajomość języka polskiego w mowie i piśmie „w stopniu umożliwiającym pomoc uczniowi, który nie zna języka polskiego albo zna go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki”. (…)
